เสียงและอักษรแทนเสียง

เสียงในภาษาไทยแบ่งออกเป็น ๓ ชนิด ด้วยกัน คือ เสียงสระ เสียงพยัญชนะและเสียงวรรณยุกต์

                – เสียงสระ  หรือเสียงแท้ เกิดจากลมที่ออกจากปอดโดยไม่ถูกอวัยวะใดกีดขวาง

                – เสียงพยัญชนะ หรือเสียงแปร เกิดจากการลมที่ออกจากปอดแล้วถูกปิดกั้นทางเดิน ของลม                       ให้แคบลง ทำให้ลมผ่านไม่สะดวกจนต้องเสียดแทรกออกมา

                – เสียงวรรณยุกต์ หรือเสียงดนตรี  เกิดจากเสียงเปล่งออกมาพร้อมเสียงแปรจะมีเสียงสูง ต่ำ                       ตามการสั่นสะเทือนของสายเสียง

  อวัยวะที่ทำให้เกิดเสียง ได้แก่ ปอด หลอดลม กล่องเสียง ลิ้นไก่ ลิ้น เพดานปุ่มเหงือก ฟัน และริมฝีปาก

เสียงสระ        

         เสียงสระ เกิดขึ้นโดยอาศัยคอเป็นที่ตั้ง และริมฝีปากหรือลิ้นกระทบอวัยวะในปากเป็นเครื่องช่วย ลิ้นที่ทำให้เกิดเสียงมีอยู่ ๓ ส่วน คือ ลิ้นส่วนหน้า ส่วนกลาง ส่วนหลังลิ้นแต่ละส่วนก็ยังสามารถกระดกขึ้นลงได้ ๓ ระดับ  คือ สูง กลาง ต่ำ ถ้าลิ้นกระดกระดับต่าง ๆ เสียงสระที่เกิดขึ้นก็จะต่างกันไปด้วย จากตารางต่อไปนี้แสดงให้เห็นส่วนของลิ้นที่ทำให้เกิดสระต่าง ๆ

รูปสระ

        สระไทย ๒๑ รูป ดังนี้

๑.     ะ  วิสรรชนีย์                         ๑๑    เ        ไม้หน้า
๒.      ั  ไม้ผัดหรือไม้หันอากาศ ๑๒.   ใ       ไม้ม้วน
๓.      ็  ไม้ไต่คู้                                 ๑๓.   ไ       ไม้มลาย
๔.    ๆ   ลากข้าง                       ๑๔.   โ       ไม้โอ
๕.      ิ   พินท์อิ                          ๑๕.   อ       ตัวออ
๖.      ่   ฝนทอง                            ๑๖.   ย       ตัวยอ
๗.      ํ   นฤคหิต (หยดน้ำค้าง)         ๑๗.  ว        ตัววอ
๘.     ”   ฟันหนู                            ๑๘.  ฤ        ตัวร
๙.      ุ   ตีนเหยียด                          ๑๙.  ฤา      ตัวรือ
๑๐.    ู   ตีนคู้                                 ๒๐.  ฦ        ตัวลึ
                                                  ๒๑. ฦา       ตัว ลือ   

เสียงสระ     

        เสียงสระในภาษาไทยมี ๒๔ เสียงจำแนกเป็นเสียงเดี่ยวหรือสระแท้ ๑๘ เสียงสระเลื่อน ๖ เสียง

 ๑. สระเดี่ยว หรือสระแท้ มี ๑๘ เสียง ซึ่งมีเสียงสั้นเสียงยาว ๙ คู่ ดังนี้

                        รัสสระ (สระเสียงสั้น)                   ทีฆสระ (สระเสียงยาว)

                           อะ                                                         อา

                            อิ                                                         อี 

                            อี                                                         อื   

                            อุ                                                         อู 

                           เอะ                                                       เอ

                          แอะ                                                       แอ

                          โอะ                                                       โอ

                          เอาะ                                                      ออ

                          เออะ                                                     เออ

๒. สระเลื่อน หรือสระประสม ในภาษาไทยมี ๖ เสียง คือสระที่มีการเลื่อนระดับของลิ้นจากเสียงหนึ่งไปยังเสียงหนึ่ง ได้แก่

                            รัสสระ (สระเสียงสั้น)           ทีฆสระ (สระเสียงยาว)

                                เอียะ (อิ -> อะ)                เอีย (อี -> อา)

                                เอือะ (อื -> อะ)                เอือ (อื -> อา)

                                อัวะ (อุ -> อะ)                 อัว (อู -> อา)

        คำที่มีสระเลื่อนเสียงสั้นมีเพียงไม่กี่คำที่ยืมมาจากภาษาอื่น เช่น เกี๊ยะ  เปรี๊ยะ เบื๊อก เอื๊อก ผัวะ ยัวะ ด้วยเหตุนี้นักภาษาศาสตร์บางคนจึงถือว่าภาษาไทยมีสระเลื่อนเพียง ๓ เสียง คือ /เอีย/ /เอือ/ /อัว/


ข้อพิจารณา

        ๑. สระบางเสียงใช้อักษรแทนได้หลายรูป เช่น  คำว่า “ไน” อาจเขียนว่า”นัย” หรือ “ใน” คำว่า “กำ” อาจเขียนว่า “กรรม”

        ๒. ในบางคำรูปสระบางรูปไม่ออกเสียง เช่นคำว่า ญาติ  ประวัติ ุุ ในคำว่าเหตุธาตุ

        ๓. ในบางคำมีเสียงสระ /อะ/ แต่ไม่ปรากฏรูป  เช่น สบาย ตลาด หวายอร่อย

        ๔. ไม้ไต่คู้   ใช้แสดงเสียงสั้นแต่คำบางคำเสียงสั้นก็ไม่นิยมใช้ไม้ไต่คู้   เช่น  เพชร เบญจ

        ๕. ภาษาไทยมีรูปสระวางไว้หลายตำแหน่ง

                วางไว้ข้างหน้าพยัญชนะ    เช่น สระ เ-  แ-  ใ-

                วางไว้ข้างหลังพยัญชนะ    เช่น สระ -า

                วางไว้ข้างบนพยัญชนะ     เช่น สระ  -ิ  -ี

                วางไว้ข้างล่างพยัญชนะ    เช่น สระ  -ุ  -ู

                วางไว้ข้างหน้าและข้างหลัง เช่น สระ เ-า

                วางไว้ข้างหน้าและข้างบน  เช่น สระ เ-ีย

        ๖. การใช้สระ มี ๓ ลักษณะ คือ

                ๑. สระคงรูป    เช่น ใน เสา มี

                ๒. สระลดรูป    เช่น ตก

                ๓. สระเปลี่ยนรูป เช่น มัน เห็น

 เสียงพยัญชนะ    

         พยัญชนะ แปลว่า การกระทำเสียงให้ปรากฏชัด หรือเครื่องหมายตัวอักษรที่ใช้แทนภาษาพูด พยัญชนะจะออกเสียงตามลำพังไม่ได้ต้องอาศัยสระ

เสียงพยัญชนะในภาษาไทย

        เสียงพยัญชนะในภาษาไทย มี ๒๑ เสียง (๔๔ รูป)

พยัญชนะวรรค

        พยัญชนะในภาษาไทย แบ่งออกเป็นวรรคตามฐานกรณ์ที่เกิดเสียง  จัดลำดับตามจากแหล่งกำเนิดเสียงด้านในสุดออกมาตามลำดับ

        ประโยชน์จากการแบ่งวรรคทำให้เกิดประโยชน์ทางหลักภาษาในเรื่อง อักษรสังโยค ไตรยางค์ อักษรคู่ อักษรเดี่ยว

อักษรสังโยค

        อักษรสังโยค หรือหลักตัวสะกดตัวตาม เป็นหลักในการประสมอักษรในภาษาบาลี ช่วยให้เขียนหนังสือใช้ตัวสะกดการันต์ได้ถูกต้อง มีหลักปรากฏดังนี้

                – ถ้าพยัญชนะแถวที่ ๑ เป็นตัวสะกดแถวที่  (หรือแถวตัวเอง) เป็นตัวตาม เช่น

                        บุปผา (ป เป็นตัวสะกด ผ เป็นตัวตาม)

                        อัจฉรา (จ เป็นตัวสะกด ฉ เป็นตัวตาม)

                – ถ้าพยัญชนะแถวที่ ๓ เป็นตัวสะกด แถวที่ ๔ (หรือตัวเอง) เป็นตัวตาม

                        – ถ้าพยัญชนะแถวที่ ๕ เป็นตัวสะกดทุกตัวในวรรคตามได้หมด  (รวมทั้งตัวเองด้วย)

                เช่น    สังขาร (ง เป็นตัวสะกด ข เป็นตัวตาม)

                        สัญจร  (ญ เป็นตัวสะกด จ เป็นตัวตาม)

                        สมภพ  (ม เป็นตัวสะกด ภ เป็นตัวตาม)

                – พยัญชนะเศษวรรคที่เป็นตัวสะกดตัวเองตาม คือ ย ล ส

 ไตรยางค์

        ไตรยางค์ คือ อักษร ๓ หมู่ที่แยกเป็นกลุ่ม ๆ ตามลำดับเสียง

                อักษรสูง มี ๑๑ ตัว คือ  ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห  เช่น ผี ฝาก ไข่ ใส่ ถุง ให้ ฉัน

                อักษรกลาง มี ๙ ตัว คือ ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ  เช่น ไก่ จิก เด็ก ตาบ บน ปาก โอ่ง

                อักษรต่ำ มี ๒๔ ตัว คือ ค ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ณ ท ธ ฑ ฒ น พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ
 
อักษรคู่ อักษรเดี่ยว

        อักษรต่ำ ๒๔ ตัว แบ่งออกเป็น ๒ พวก คือ

                – อักษรต่ำคู่ คือ อักษรที่มีเสียงคู่กับอักษรสูง มี ๑๔ ตัว (พยัญชนะแถวที่ ๓, ๔) ได้แก่

                        ค ต ฆ   คู่กับ  ข

                        ฑ ฒ ท ธ  คู่กับ  ฐ ถ 

                        ช ฌ  คู่กับ  ฉ

                        พ ภ  คู่กับ  ผ

                        ฮ  คู่กับ  ห           

                        ซ  คู่กับ  ศ ษ ส

                        ฟ  คู่กับ  ฝ



               – อักษรต่ำเดี่ยว คือ อักษรต่ำที่เสียงไม่คู่กับอักษรสูง  มี ๑๐ ตัว (พยัญชนะแถวที่ ๕ กับเศษวรรค ย ร ล ว ฬ) ได้แก่ ง ญ ณ น ม ย ร ล ว ฬ เช่น งู ใหญ่นอน อยู่ ณ ริม วัด

หน้าที่ของพยัญชนะ

        ๑. เป็นพยัญชนะต้น คือ  พยัญชนะซึ่งอยู่ต้นพยางค์ พยัญชนะทุกตัวทำหน้าที่เป็นพยัญชนะต้นได้

        ๒. เป็นตัวสะกด คือ พยัญชนะที่อยู่ท้ายพยางค์มี ๘ เสียง เรียกว่ามาตราสะกด ได้แก่   

                แม่กน  มี น เป็นตัวสะกด และตัวอื่นทำหน้าที่เป็นตัวสะกดแทนได้ ได้แก่ น  ญ ณ ร ล ฬ

                แม่กง   มี ง เป็นตัวสะกด

                แม่กม   มี ม เป็นตัวสะกด

                แม่เกอว มี ว เป็นตัวสะกด

                แม่กก   มี ก เป็นตัวสะกด และตัวอื่นทำหน้าที่เหมือนตัว ก ได้แก่ ก ข ค ฆ

                แม่กด   มี ด เป็นตัวสะกดและตัวอื่นทำหน้าที่เหมือนตัว ด ได้แก่ ด จ ช ซ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ด ถ ท ธ

                แม่กบ   มี บ เป็นตัวสะกด และตัวอื่นทำหน้าที่เหมือนตัว บ ได้แก่ บ ป พ ฟ  ภ       

             เสียงพยัญชนะท้ายพยางค์หรือพยัญชนะสะกด เช่น

                /ก/ มัก มรรค สุก สุด เมฆ                /ด/ บาท ชาติ  คาด กฎหมาย ปรากฏ

                /บ/ บาป พาบภาพ ลาภ กราฟ          /ง/ ทาง องค์

                /น/ กาน บริเวณ เรียน กาล กาฬ      /ม/ คำ ธรรม           

                /ย/ ได ใย ชัย อาย                         /ว/ เสา สาว

        ๓. เป็นตัวการันต์ คือ พยัญชนะที่อยู่ท้ายแต่ไม่ออกเสียงส่วนมากมาจากภาษาอื่น

        ๔. เป็นตัวอักษรควบ คือ พยัญชนะที่ออกเสียงกล้ำกับ ร ล ว

        ๕. เป็นอักษรนำ คือ พยัญชนะ ๒ ตัวประสมกันสระเดียวกันแต่ออกเสียง ๒ พยางค์

        ๖. พยัญชนะที่เป็นรูปสระด้วย คือ ย ว อ

        ๗. พยัญชนะอัฒสระ คือ พยัญชนะที่มีเสียงกึ่งสระ ได้แก่ ย (อิ อี) ร (ฤ ฤา) ล (ฦ ฦา) อ (อุ อู  )

        ๘. พยัญชนะที่ไม่ใช้เป็นตัวสะกด ได้แก่ ฌ ฉ ผ ฝ ห อ ฮ (ฃฅ)

        ๙. พยัญชนะทีทำไม่ใช้ในปัจจุบัน คือ ฃ ฅ

สรุปพยัญชนะที่ไม่ออกเสียง

        ๑. พยัญชนะที่มีเครื่องหมายทัณฑฆาตกำกับ

        ๒. พยัญชนะซึ่งตามหลังตัวสะกดในบางคำ

        ๓. ร หรือ ห ซึ่งนำพยัญชนะตัวสะกดในบางคำ

        ๔. ร ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของอักษรควบไม่แท้

 เสียงวรรณยุกต์  

        เสียงวรรณยุกต์ คือ เสียงที่เปล่งออกมามีระดับสูงต่ำต่างกัน ทำให้ความหมายต่างกัน ด้วยซึ่งเป็นเสียงที่เกิดกับเสียงสระและเสียงพยัญชนะวรรค วรรณยุกต์ไทย มี ๕ เสียง ๔ รูป คือ

          เสียง   เสียงสามัญ      เสียงเอก        เสียงโท         เสียงตรี        เสียงจัตวา

           รูป           –                            ่                ้                        ๊                     ๋

        ในบางคำรูปกับเสียงวรรณยุกต์อาจไม่ตรงกัน พยัญชนะต้น สระ และตัวสะกดมีความสำคัญต่อการในวรรณยุกต์ไม่น้อยกว่ารูปวรรณยุกต์ ในการเขียนจึงต้องพิจารณาสิ่งเหล่านี้ด้วย จึงจะใช้วรรณยุกต์ได้ถูกต้อง เช่น โน้ต เชิ้ต เสียงตรีแต่ใช้รูปวรรณยุกต์โทเป็นต้น